วันนี้ (อังคารที่ ๑๙ สิงหาคม ๒๕๖๘) นายแพทย์พงศ์เทพ วงศ์วัชรไพบูลย์ ผู้จัดการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ เป็นประธานเปิดงานสร้างสุขภาคใต้ ครั้งที่ ๑๔ ภายใต้ชื่องาน “๒๐ ปี ปลุกพลังวิถีถิ่นใต้ สู่ สุขภาวะแห่งอนาคต” โดยมี นายทรงกลด สว่างวงศ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดตรัง ให้การต้อนรับ พร้อมด้วย ภาครัฐ ภาคเอกชน เข้าร่วมงาน ณ ศูนย์ประชุมเฉลิมพระเกียรติ ๗ รอบพระชนมพรรษา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตตรัง
งานสร้างสุขภาคใต้ ครั้งที่ ๑๔ ภายใต้ชื่องาน “๒๐ ปี ปลุกพลังวิถีถิ่นใต้ สู่ สุขภาวะแห่งอนาคต” จัดขึ้น กำหนดระหว่างวันที่ ๑๘ – ๒๐ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๖๘ มีเป้าหมายเพื่อสร้างให้เกิดภาคใต้แห่งความสุข การจะทำให้ภาคใต้มีความสุขได้ ต้องสร้างให้เกิดความมั่นคง ๔ ด้าน คือ ความมั่นคงทางอาหาร ความมั่นคงทางสุขภาพ ความมั่นคงทางมนุษย์ และความมั่นคงทางทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การจัดงานครั้งนี้ เป็นความร่วมมือจากหลายภาคส่วน ที่มุ่งเน้นการสนับสนุนการขับเคลื่อนงานของภาคีเครือข่ายสุขภาวะที่เกี่ยวข้องให้เกิด “ความเป็นเครือข่ายสุขภาวะ” ที่มุ่งเน้นกระบวนการสานงานและเสริมพลังกันข้ามประเด็นและข้ามพื้นที่ โดยเริ่มจากประเด็นปัญหาสำคัญของพื้นที่ภาคใต้และใช้เครื่องมือทางนโยบายสาธารณะที่สำคัญในการขับเคลื่อนการทำงานร่วมกัน
งานสร้างสุขภาคใต้ จัดขึ้นครั้งแรกในปี ๒๕๔๙ ในช่วงแรกของการริเริ่มจัดงานสร้างสุขภาคใต้ ใช้ชื่อเวที โชว์ แชร์ เชื่อม เป็นเวทีให้ภาคีเครือข่ายได้มาเจอ มาแลกเปลี่ยนการขับเคลื่อนงานในพื้นที่ด้วยกันเพื่อให้เกิดการเรียนรู้และสร้างภาคีเครือข่ายในการทำงานร่วมกัน จากภาคีเครือข่ายสู่การนำเครื่องมือสมัชชาสุขภาพเข้ามาใช้ในการทำงาน โดยเน้นการมีส่วนร่วม ๓ ภาคส่วน คือ พลังทางสังคม พลังทางปัญญา และพลังทางนโยบาย ทำให้งานสร้างสุขภาคใต้เข้าสู่กระบวนการขับเคลื่อนนโยบายสาธารณะ และตกผลึกร่วมกันที่จะขับเคลื่อนให้เกิดความยั่งยืนต้องทำให้เกิดภาคใต้แห่งความสุข จึงได้ร่วมกันกำหนดวาระสร้างสุขของภาคใต้ ๔ ประเด็น ขับเคลื่อนให้เกิดความมั่นคงบนฐานชุมชนท้องถิ่นเข้มแข็ง และใช้กลไกการสื่อสารของเครือข่ายสื่อ ๑๔ จังหวัดภาคใต้ สื่อสารกระบวนการขับเคลื่อนและผลสำเร็จเชิงรูปธรรมที่เกิดขึ้น กระบวนการขับเคลื่อนงานสร้างสุขภาคใต้ จะเน้นการสร้างให้ภาคีเครือข่ายได้มีอุดมการณ์ร่วมในการสร้างให้คนใต้กินดี อยู่ดี มีความสุข มีสิ่งแวดล้อมดี และสร้างอำนาจร่วมในการจัดการตนเองของคนใต้ รูปแบบของการดำเนินงานจึงต้องสร้างให้เครือข่ายสามารถวิเคราะห์ข้อมูลสถานการณ์สุขภาวะที่เป็นปัญหาวิกฤตของคนใต้ และตัดสินใจนำข้อมูลไปสู่การจัดทำแผนการดำเนินงาน โดยใช้กลไกการมีส่วนร่วมของภาคส่วนต่าง ๆ ที่อยู่ในพื้นที่ทั้งกลไกภาครัฐ ท้องถิ่น นักวิชาการ ภาคประชาสังคม และทีมสื่อสาร เมื่อดำเนินงานไปได้ระยะหนึ่งต้องถอดบทเรียนรูปธรรมความสำเร็จ ปัญหาอุปสรรคที่เกิดขึ้น และนำไปสู่การพัฒนาเป็นข้อเสนอเชิงนโยบาย เสนอต่อหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยใช้เวทีงานสร้างสุขภาคใต้เป็นพื้นที่ในการนำเสนอข้อเสนอเชิงนโยบายทั้ง ๔ ประเด็นของภาคใต้ งานสร้างสุขภาคใต้จึงเป็นพื้นที่กลางที่ให้ภาคเครือข่ายได้เข้ามาใช้และเป็นโอกาสให้ได้นำเสนอนโยบายที่มาจากความต้องการจากพื้นที่
สำหรับประเด็นการขับเคลื่อนที่จะนำไปสู่การพัฒนาเป็นข้อเสนอเชิงนโยบายของงานสร้างสุขภาคใต้ ในครั้งนี้ มี ๔ ประเด็น ได้แก่
๑. ความมั่นคงทางอาหาร ขับเคลื่อนเรื่องระบบเกษตรและอาหารที่ยั่งยืนเพื่อสุขภาวะของคนใต้
๒. ความมั่นคงทางมนุษย์ ขับเคลื่อนเรื่อง สานพลัง ๕ ดี สู่วิถีความสุขของคนใต้ให้ทุกกลุ่มวัยได้เข้าถึงการเรียนดี ดูแลดี เศรษฐกิจดี ที่อยู่อาศัยดี สังคมดี
๓. ความมั่นคงทางสุขภาพ เน้นการสร้างเสริมสุขภาพในทุกกลุ่มวัยและป้องกันเรื่องบุหรี่ โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง และปัญหาสุขภาพจิต
๔. ความมั่นคงทางทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ขับเคลื่อนและสร้างให้เกิดดุลยภาพการจัดการทรัพยากรจากภูผาสู่มหานที ติดตามความก้าวหน้าการผลักดัน ข้อเสนอเชิงนโยบายประเด็นการจัดการภัยพิบัติและการจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชน
การขับเคลื่อนทั้ง ๔ ประเด็นมีการวิเคราะห์สถานการณ์ที่เกิดขึ้นในภาคใต้ ซึ่งพบว่า ภาพรวมเศรษฐกิจภาคใต้ คือ การผลิตยางพารา ปาล์มน้ำมัน ประมง และการปลูกไม้ผล พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่เกษตร ๒๐.๒ ล้านไร่ จากพื้นที่ทั้งหมด ๓๗.๔ ล้านไร่ และกำลังเข้าสู่วิกฤต การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ จากผลกระทบของภาวะโลกร้อนทำให้มีความเสี่ยงต่อการเกิดภัยพิบัติ อุทกภัย ฝนทิ้งช่วง ลมพายุ การกัดเซาะชายฝั่ง ที่มีความรุนแรงเพิ่มมากขึ้น ก่อให้เกิดความเสียหายต่อชีวิตและทรัพย์สิน และผลกระทบต่อภาคเกษตร ที่พึ่งพาสภาพอากาศและฤดูกาลตามธรรมชาติที่เหมาะสม รวมทั้งมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรค ระบาดในพืชและสัตว์ การแพร่ระบาดของโรคตามฤดูกาล โรคอุบัติใหม่และโรคอุบัติซ้ำได้มากขึ้น สถานการณ์ด้านสุขภาพในภาคใต้มีอัตราการสูบบุหรี่สูงที่สุดในประเทศไทยถึง ๒๒.๑ เปอร์เซ็นต์ ของประชากร อายุ ๑๕ ปีขึ้นไป ประมาณ ๑.๗ ล้านคน และมีบุหรี่ไฟฟ้าเข้ามาแพร่ระบาดอย่างรวดเร็วในกลุ่มเยาวชน รวมทั้งการเปลี่ยนโครงสร้างประชากรที่จะส่งผลต่อการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุมากขึ้น
จากสถานการณ์เหล่านี้ ทางภาคีเครือข่ายภาคใต้ได้ตระหนักและเป็นวาระของคนใต้ ที่จะปลุกพลังให้คนใต้ได้เข้ามาร่วมจัดการตนเอง และสานพลังสร้างให้คนใต้มีสุขภาวะที่ดี ๔ ด้าน ทั้งกาย จิต สังคม และปัญญา ให้สามารถรับมือเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา การดำเนินงานสร้างเสริมสุขภาพในระดับพื้นที่ จำเป็นต้องเตรียมพร้อมรับกับแนวโน้มการเปลี่ยนแปลงที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเปลี่ยนแปลงต่อปัจจัยกำหนดสุขภาพ ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อการขับเคลื่อนงานสร้างเสริมสุขภาพ ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศและสิ่งแวดล้อม ที่เป็นผลกระทบมาจากภาวะโลกร้อน ซึ่งทวีความรุนแรงส่งผลต่อสุขภาพของประชาชน การเปลี่ยนแปลงทางด้านเทคโนโลยี การก้าวเข้าสู่ยุคดิจิทัล สังคมออนไลน์ที่มีการเปลี่ยนแปลงเทคโนโลยีอย่างต่อเนื่องตลอดจนการเกิดโรคอุบัติใหม่ต่างๆ หรือภาวะวิกฤติทางสุขภาพต่างๆ ดังกล่าวข้างต้น